ኢትዮጵያ ብሽርሒ ባንክታት ዓለም ትሳቐ

ንረብሓኦም ክብሉ ብኢድ ኣዙር ዝኸደ ጎነጽን ኲናትን ብስዉር ጥበብ ቅትለትን ብባንክታት ኣብ ኣሜሪካን ኢወሮጳን ዝሞቱ መራሕትን ጋዜጠኛታትን ፈርድትን ህዝብን ዝለዓለ ቁጽሪ ኣለዎ። ቀዳምይ ኲናት ካልኣይ ኲናት ናይ ደቡብን ሰሜን ኲናት ሓድሕድ ኣሜሪካ ካልእን ክጥቀስ ዪከኣል። ኣብ ኤውሮጳ ሰብ ሰሪሑ ክበልዕ ዕድል ክረክብ ተኻኢሉ’ዩ። ስራሕ እንተዘይብሉ ከኣ ጸገም ንባምክታት ከየምጽእ ገለ ናይ ረድኤት ማሕበራት ብዝተፈላለየ ኣስማትን ዕላማን ኣጣዪሶም ንመንበሪ ፈይ እናበሉ ኣፉ ዪዓብስዎ። ነቶም ዝነቁሑ ከኣ ባዕልና መሪጽና መታን ክብሉ ፓርትታት ኣጣይሶም እቲ ዝምረጽ 100 ብ100 መን ከምዝምረጽ ምስ ኣረጋጊጹ፣ ሃየ ምረጹ ይብልዎም። ንረብሓ ባንክታት ዘይትክፍ መሰል ዘረባን ጽሑፍን ውደባን ቁዋማት ብባይቶን ፓርለማን ኣለዎም። እቶም ዘይተረድኦም ኣብ እሜሪካ ዪኹን ኣብ ኤዉሮጳን ሙሉእ ናጽነት ከም ዪዛረቡ። እንተኾነ ምዕቡላት ሃገራት ኤዉሮጳን መራሕቶምን ቀንዲ ሓለዉቲ እዚኤን ባንክታት’ዮም። ስለ’ዚ ሓንቲ ሃገር ኤዉሮጳ ዕግርግርን ካልእ ምልልዓትን ከይትገብር ባንክታት ብኹሉ መዳይ ይሕልዉወን። ጸገም ቁጠባ ዘላዓዓሎ ህዝባዊ ነዉጺ ምስ ዝለዓል ድማ ለቓሕ ብምሃብ ንግዜኡ የዝሕልዎ። እንተ ትርፊ ዝህብ ዕግርግር ኮይኑ ግን ብፖሎቲካ ማሕበራትን ተጣብቅቲ ማሕበራትን የንበድብድዎ። ንሓንቲ ኣጃኺ ነታ ሓንቲ ኣጆኺ እናበሉ ኣብ ህልም ዝበለ ኲናት ዪሸሙወን። እምነትን ክብሪ ሰብን ድሕነት ሰባትን ሰላምን መሰልን እዚ ኹሉ ድሕሪ ረብሓኦም’ዩ። ቅድም ረብሓኦም ዝስራዕ ዶብን ሃገርን’ውን የሎን። ጎሎባሊዘሽን ናቶም ፍለሲፊና ስለ ዝተዓወተ እቲ ቅድም ብስዉር ዝኸይድ ዝነበረ ሎሚ ተጋሂዱ። ኣብ ማእከል ኤዉሮጳን ኣሜሪካን ዝኸይድ ዝኾነ ምንቅስቓስ ወይ ናይ ዉልቒ ድልየት ካብ ባንክታት ዝተሰወረ’ዩ ምባል ዕሽነት’ዩ። ኣሜሪካን ኤውሮጳን ብፍጹም ሱውር ብዝኾነ ኣገባብ ብባንክታት ዝመሓደራ ሃገራት’የን ክንብል ንደፍር። እንተኾነ ነዚ ተረዲኦም ዝቓለሱ ስለ ዘለዉ እቲ መግዛእቲ ባንካታት ፍጹም ክበሃል ኣይከእልን።

ንደቡብ ኣሜሪካን ንኤስያን ማእከላይ ኤስያን ኣፍሪቓን’ውን እዚ ናይ ባንክታት ሓይሊ ብዉልቂ መንግስታትን ብዉልቂ ሰባትን ወይ ከኣ ብእኩባት መንግስታትን ብእኩባት ማሕበራት እናገበሩ ከንበርኽወን ኪኢሎም’ዮም። ካብ ደቡብ ኣሜሪካ ኣብነት እንተወሰድና ኩባ ምስ ንርኢ ንዓመታት ኣብ ቓልሲ ኣላ ቨንዝወላ ኣብ ጻሪ ሞት ኣላ፣ ካልእ ክጥቀሱ ዪከኣል። ናይ ኤስያን ናይ ማእከልይ ምስራቕን ዳርጋ ዝተደምደመ ዪመስል። ካብ ሰማይ ሓሶት ኣኣዉሪዶም ንዒራቕ ከምኡ’ውን ንሶራይ ኣብ ሓሙኹሽቲ ቅዩሮመን። ስመኢነ ኮረያ ክሳብ ክንደይ ክኸይድ’ዩ ዘይፍለጥ ፈንጠርጥ ዪብል ኣሎ። ክልተ ሃገራት ሩስያን ጪናንን ክሳብ ሕጂ ነጻ ናይ ምምሳል ምልክታት ትርእየለን እዚ ግን ንግዜኡ ሓቅታት ኣይወጽኤን ኮይኑ እንበር እዘን ጠንቓማት ባንክታት ብታሕቲ ከም ዘለዋስ ዘጠራጥር ኣይኮነን።

ኣፍርቓ ቅድም ጉልባት ሰብ የግድሶም ስለ ዝነበረ ብዙሓት ኣፍሪቓዉያን ካብ ገዝኦም ብሓይሊ ብረት ከም እንስሳ ካብ ቤቶም ወሲዶም ክሳብ ሩሑቕ ኣሜሪካ ከም ባሮት ይሸጥዎም ነበሩ። ጸኒሖም ጎቢጦመን ከም ንኦም ዝጥዕሞም ኣብ ሃገራት መቀቃቂሎም ጥረ ሃብትን ጉልበት ሰብን ብጥርሑ ንዓመታት መዝሚዞመን። ንቅሓት ህዝብን ሓፍ ምስ በለን ካልእ ኣማራጺ ምስ ረኸቡን ድማ ሓለዉቲ ሕዛእቲ ዝኾኑ መራሕትን ናይ ፖሎቲካ ውድባትን ኣጣይሶም እንኩም ናጽነትኩም ኢሎም፣ ብልክት ናጽነቶም ባንዴራ ሂቦም እቲ ዘድልዮም ጥረ ነገርን ሙሁራት እዘን ሃገራትን ገንዘቦምን ኣብ’ዘን ባንክታት ሃገራት ምዕራባዉያንን ፋሕ ኢሉ ዪርከብ። ዝኾነ መራሒ ወይ ውድብ ንናንቶም ረብሓ ዝጻባእ ክሳብ ሎሚ ክሞቱን ክሓቁን ንርኢ ኣሎና። ካልእ ዘገድሶም መተሓላለፊ እስትራተጂ ናይ መጎዓዓዝያ ሃብቶም’ዩ። ኣብ ሓምሳታት ናይ ወጻኢ ሚንስተር ናይ ኣሜሪካ ‘’ኤርትራ ናጽነታ ዪግባእ’ዩ ኣንተኾነ ንረብሓና መንግስቲ ኢትዮጵያ’ዩ ዝያዳ ዋሕስ ስለ’ዚ ንፈደረሽን ንድግፍ’’ በለ ጸሃይ ብርሃን ኩሉ እናሰምዖ ዝተባህለ’ዩ። ናይ ሰላሳ ዓመት ስቓይን መከራን ገድልን መስዋእትን ሞትን ስደትን ህዝብና ጠንቑ ንሶም እተን ባንካታት’የን። ናይ ሶማል ዕንወትን ሞትን’ውን ምስ ምስ እስትራተጂ ባሕሪ ዝተሓሓዝ’ዩ። ካልእ መሊኡ

እዩ ኢሎም ኣብ ስራሕ ኣትዮም። ሓድስ መስመር ሒዞም ኣብ ሓጺር ግዜ ምዕባሌ ብዙርያ ሃገር ዓንቢቡ። ኣብ ኩሉ ድማ ሓላፍ ዘላፍ ስራሕ መጺኡ። እዚ ግን ብፍላይ ኣብ ኢትዮጵያ ጥራይ ዝተራእየ ጸገም ኣይኮነን። ምስ ምዕባሌ ሕብረተሰብ ዝኽሰት ሃጓፍ’ዩ። ሓንቲ ኣደ ሾመንተ ትወልድ እንተላ ዩንፈኢርስቲ ኣብ ዓመት 100ሺሕ ተማሃሮ ንስራሕ ዝቅርብ እንተኾነ ገጠራት ስራሕ ክድልዩ ብኣሻሓት ንኸተማታት እንተኣተዉ ግደፍ ሓደ መንግስቲ ኢዮጵያ መንግስግስታት ሓዊስካ ነዚኦም ስራሕ ክትፈጥር ከቢድ’ዩ። ኣብ ኣፍርቓ ሓማቕ ባሊ ዘሎና ካብ ኣቡኡ ዝተረፎ ብመንግስቲ ክምልኣሉ’ዩ ዝደሊ። መንግስቲ ሰልማን ፍትሕን ትምህርትን ጥዕናን ቤትን ግራትን ክህብ ናይ ግድን ንበሎ እንተኾነ ስራሕ ግን ሰብ ሰሪሑ ስራሕ ክፈጥር’ውን ከም ዝግባእ ክርዳእ ኣለዎ። ኩሉ ሃንቐዉ ዝብሎ ከኣ ስራሕ መንግስቲ ሙዃኑ’ዩ። ስራሕ ድሕሪ ሕጅ’ውን ምስ ግዜ ዝቓለልን ዝመሓየሽን’ዩ እንበር ስራሕ ኣልቦነትን ብልሽዉና ናይ መንግስቲ ሰራሕተኛታትን ፈጺሙ ዝዉገድ ኣይኮነን።

ኤርትራዊ ኮይነ ነቲ ዘሎ ከይወሰኽኩ ከም ዘሎ ምስክርነተይ ክህብ ከለኹ ኣፍሪቃዊ ግዴታ ከም ዘሎኒ ስለ ዝኣምን’የ። ነዚ ጽሑፈይ ብቅኑዕ ልቢ ዘይቅበሉ ንኣፍርቓ ዘለዎም ፍቕርን ሓልዮትን ባዕሎም ንነፍሶም ክፍትሹ እናተላበኹ፣ ጠንቂ ዝቀደመን ዝደሓረን ኲናት ኢትዮጵያን ኤርትራን ስቓይን ሞትን ህዝብና ከምኡ’ውን ሶማልን ኮንጎን ሩዋንዳን ደቡብ ኣፍሪቓን ሊብያን ኣብ ኢትዮጵያዉያን ከይወርድ ኩሉ ሰብ ክነቕሓሉ ኣለዎ።

እዛ ኢትዮጵያ እትብሃል ሃገር ሃገር ግን ዘውዲ ጸሊም ቆርበት ዘለዎ  ኣፍሪቃዊ እያ። ንሳ ሰላም እንተድኣሃሊዩዋ ንሕና’ውን ብቀዳምነት ተረባሕቲ’ና። ካብ’ዚ ነቒልና ንሕና ኤርትራዉያን ብፍላይ ደለይቲ ፍትሒ ኣብ ሽርሒ ጸላእቲ ኩልና ዝኾኑ ኢድና ኣይንምለስ። ብኸንፈር ዪኹን ብጹሑፍ ብጽልኢ ይኹን ብቂም ነዛ ኢትዮጵያ እትብሃል ሃገር ኣይንበድላ። እኳድኣ ብጸሎትን ብንኽሎን እዚ ጸሊም ደበና ጸላእቲ ክበንን ንርዳኣያ። ስደት ህጻዉንትን ኣዴታትን ሙሁራትናን ብሰንኪ ኲናት ኣብ ኣፍሪቃ ክብቅዕ እዚ መስመር ኢትዮጵያ ደዉ ክብል ብሙሉእ ልበይ ክድግፎ ኣፍሪቃዊ ግዴታይ’ዩ። ዳግማይ ኮንጎን ሩዋንዳን ክመጽእ ትደልዩ እንተሎዂም ሓንጎልኩም ተሰሪቕኩም ኣሎኹም እሞ ነፍስኹም ፈትሹ። ከም መንግስቲ ኤርትራ ንህዝቡ ዘጽንት ንጎረባብቱ ብጸልማት ዝወግእን ኣብ ኣፍሪቃ እንተድኣ ትደልዩ እንተኾንኩም፣ ኪዱ ኣብ ኤርትራ ንበሩ። ንቓለስ ኣሎና እኳ ኣይትበሉ።

ኣብ መላእ ህዝብታት ኣፍሪቃ፣ ከም’ዚ መንግስቲ ኤርትራ ዝኣመሰሉ ጨቖንቲ፣ ካብ ናጽነት ረኺብና ዝበላሉ ዕለት ክሳብ ሎሚ ኣይተገላገላን። ገንዘብናን ማዕድናትን ኣብ ሳጹን እዘን ባንክታት ኣሎ። ሰብናን ሙሁራትናን ገለ ብፍልጠቱ ገለ ብጉልበቱ ነዘን ባንክታት ከገልግል ካብ ሃገሩ ወጺኡ ኣብ ዝየሃገሩ ከም ካልኣይ ዜጋ ይነብር ኣሎ። ገንዘብ ንጉስ ሃይለስላሴ 16ቢልዮን ገንዘብ ሰኩተረ 29ሚልዮን፣ ክንደይ ኢልካሞ ኩቆጽር፣ መሊኦም እዮም ካብ ህዝቦም ዝዘመትዎ ኣብ ባንክታት ኢዉሮጳ ኣሎ። ሎሚ ኢትዮጵያ ነዚ 16ቢልዮን እንተዝህብዋ እዚ ሽግር ኣብ ሰከንድታት ማዕረፊ ምገበሩሉ። ናገንዘብ ኢሳያስ’ውን ኣብዘን ባንክታት ክንደይ ተቐቢሩ ከም ዘሎ፣ ኢሰያስ ምስ ወደቐ ከምኣመሎም ሓለይቲ ተመሲሎም ክነግሩና’ዮም። ተጸበዩ ጥራይ ከምኡ ድማ ጥዕና ጥራይ ዪሃበና እምበር ከነርክበሉ ኢና። እንተ ኣነ ግን ናተይ ለበዋ ንኣሕዋተይ ጽሒፈ ኣሎኹ። ካብ ኩሉ መናእሰይ ኣፍሪቓ ብዶባት ከይተሓጽሩ ብንቅሓትን ብፍቅርን ሓደ ንሓደ ኣሕሊፉ ከይ ሃበ ድሕነት ሓደ ውልቀሰብ፣ ድሕነት ኩሉ ህዝቢ ሙዃኑ ኣሚኑ ነዛ ኣፍርቓ ብልጽግቲ ክግበራ ቅኑዕ መስመር ሒዙ ነዚ ተንኮል ባንክታት ዓለምን ክብድሆ ትጽቢት ህዝብታት ኣፍሪቓ’ዩ።

መንእሰይ ኢትዮጵያዊ ድኻ መሬት የብልካን ድኻ ሓንጎል እንበር ስለ’ዚ ክትሓትትን ክትነቅፍን ክሳብ ኣድማን ካልእ ብሰላም ዝግበር እሞ ቁዋም ሃገር ብዘፍቅዶ ክትጉስጉስ ሙሉእ መሰልካ’ዩ። ኣብ መስርሕ ዲሞክራስን ምዕባሌን ዘላን ሃገርካ ግን ብጸላእትኻ ዝነበሩ ቓላት ተዓሻሺኻ ከይትስእና ተተንቐቅ ሓሉዋ።

እንተ መንእሰይ ኤርትራዊ እሞ እቲ ሓሳረ መከራ ሪኺብካዮን ትነብረሉን ኣሎኻ፣ እንኮ ዘዋጽኣካ ኣብ ቅኑዕ መስመር ስለ ዝኾነ ናብኡ እምን። እቲ መስመር ባዕሉ ናጻ ከውጽኣካ’ዩ። ነዚ መስመር ህዝቢ ከይትሓተሉን ከይትስዕቦን ከይትግደሰሉን ብማዕዶ ክትጸልኦ ዕስለ ጻላእትኻ ለይትን መዓልትን ብጸለመ ኣፈራሪሖም ክሕዙኻ ሑሑ ይብሉኻ ኣለዉ። ኣይትፍራሓዮ ንሶም ክሳብ ግዜ ሞቶም ነዚ መስመር ካይትሕዝን ብኡ ድሕነት ከይትረክብን ፈተዉቲ መሲሎም ከጋግዩኹ ክሳብ መጠረሽታ ክፋረጉኻ ኣይኮኑን። እቲ ሓቒ መድሕን ግን ንሱ’ዩ። ንኻልኣይ ግርጭታትካ ዝፈትሕ ንመሰላት ብዘይቓልዓልም እንካ ዝብል ህዝቢ ዝብህጎን እልል ኢሉ ዝቅበሎን እንኮ ንሱ ስለ ዝኾነ ሰዓቦ ሓዞ ንኤርትራን ኣፍሪቓን ክትከዉን።

ጎይትኦም ኹፍሎም
ኣባል ዲሞክራስያዊ ውድብ ብሌን ኤርትራ/ሆድ