መዘክር፣ መስርሕ ምድማር ኣብ ኢትዮጵያን ኤርትራን፣ ኣብ ግብሪ ክውዕል ድዩ ወይስ ክፈሽልዩ?

24 May 1993: ነጻነት ኤርትራ ተረኺቡ ተባሂሉ፣ ብሕቡራት መንግስታት ዓለም ድማ ተፈሊጡ። በቲ ዓለምለኻዊ ሕጊ ዝፈቕዶ ግና  ብዛዕባ ኢትዮጵያ ንኤርትራ ክትክሕሶ ዝግብኣ ካሕሳ ግን ኣይተላዕለን። “ሓጺሩኒ እንተበልኩዎስ ተደቢርቱ ይስዕስዕ” ከምዝብሃል፣ እንደገና ብስም ዶባዊ ኲናት ተባሂሉ ዝተባርዐ ኲናት ድኣ ተባርዐ።

• 6 May 1998: መሰረት ዘይብሉ ዶባዊ ኲናት ተወሊዑ። ካብ 200000 ንላዕሊ መንእሰያት ኤርትራን ኢትዮጵያን ከኣ በሊዑ።  ብፍላይ ህዝቢ ኤርትራ ን17 ዓመታት ድኣ ኣይ ሰላም ኣይኲናት ኮይኑ፣ ካብ ምዕባሌ በዂሩ፣ ንድሕሪት ክጕዓዝ ጸንሐ።

• 18 June 2000: ክልቲኦም ሰልፍታት፣ ህግደፍ ሃገር ኤርትራን፣ ኢህኣዴግ ሃገር ኢትዮጵያን፣ ኲናት ደው ንኽብል ተሰማሚዖም። ንይምሰል ድኣ እቲ ኲናት ደው ይበል እምበር፣ እቲ ኲነታት ሰላም ግና ከይተረጋገጸ ድኣ ቀጸለ።

• 12 December 2000: ኣብ ከተማ ኣልጀሪስ ክልቲኦም ሰልፍታት፣ ህግደፍን ሃገር ኤርትራን ኢህኣዴግ ኢትዮጵያን፣ ውዕል ዶባዊ ፍታሕ ተፈራሪሞም። እታ ካብ 3000 ህዝቢ ዘይበዝሑ ህዝቢ ዝነብሩላ ዝነበሩ፣ ግንከኣ 200.000 ደቂ ኤርትራን ኢትዮጵያ ኣብ ኲናት ዝጠፍኡላ ቍሸት ድሕሪዚ ኩሉ ጥፍኣት ንኤርትራ ተዋሂባ ተባሂላ ከተብቅዕ፣ ብወገን ወያኔ ግና ገና ወሳኒ መልሲ ኣይተረኽበን።

• 18 መስከረም 2001 እቶም ብጉጅለ 15 ዝፍለጡ፣ ግንከኣ ገዳይም ተጋደልትን ኣባላት ላዕለዋይ መሪሕነት ህ.ግ.ሓ.ኤ. ንብልሽውናን ምልካዊ ስርዓት ኢሰያስ ኣፈወርቂ ስለዝተቓወሙ፣ ብዘይ ፍርዲ ንቤት ማእሰርቲ ዒራዒሮ ተዳጒኖም። ንነጻነት ክሒድኩም ተጣዒስና ኢና ኢልኩም እንተድኣ ፈሪምኩም ምሕረት ክግበረልኩም እዩ፣ ምስተባህሉ ግና፣ ንሕና ንነጻነት ኤርትራ ኢልና ን30 ዓመታት ስለዝተቓለስና ኣይንጠዓስን ኢና ኢሎም እምቢ ስለዝበሉ፣ ክሳብ ሎሚ ኣብ ፍርዲ ከይቀረቡ መሽሚሾም በብሓደ ይዓርቡ ኣለው።

• እቲ ካብ ኩሉ ዘስደምም ግና፣ ብወገን ጭፍራ ወያኔ 15 ዝኾኑ ነባራት ተጋደልትን፣ ላዕለዎት ሰበ-ስልጣን ወያኔን ንቤት ማእሰርቲ ተዳጒኖም ከብቅዑ፣ ኣብ ቤት ፍርዲ ቀሪቦም ተፈቲሖምሲ፣ ገሊኦም ከም ብዓል ስየ ኣብርሃን፣ ገብሩ ኣስራትን ዝኣመሰሉ ንኣሜሪካ ንኽስደዱ ተፈቒዱሎም፣ ገሊኦም ከኣ ከም ብዓል ኣባይ ጸሃየ ዝኣመሰሉ፣ ተጣዒሶም ኣብቲ መንግስቲ ኢህኣዴግ ተጸንቢሮም። ኣብዚ እዋንዚ ግና ብዓል ስየ ኣብርሃን፣ ገብሩ ኣስራትን፣ ስለላዊ ስልጣኔ ኣብ ኣሜሪካ ኣጠናቒቖም፣ ድሮ ምስቲ ውድቦም ወያኔ ወይ ኮፒ ወያኔ ብዓሬና ዝፍለጥ ኣንቖራ ውድብ ተጸንቢሮም ኣለው።

• 13 April 2002: እቲ ኣብ ዴንሃግ ዝርከብ ቤት ፍርዲ “final and binding” “ኣግባይ ዘይብሉ ብዪን“ ብዝብል ውሳኔ ዶብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ኣሕሊፉ፣ ከብቅዕ እቲ ዶብ ግና ብሕቡራት መንግስታት ይኹን ብውድብ ኤውሮጳ ሕብረት ጸማም እዝኒ እዩ ተዋሂቡዎ።

• 2 ሚያዝያ 2018 ዓ.ም.ፈ. (2 April – 2018) 1ይ ሚንስተር ኢትዮጵያ ነበር ሃይለማርያም ደሳለኝ “ብፍቓ“ ካብ መዝነቱ ወረዱ ተባሂሉ። ንመጀመርያ ግዜ ኣብ ታሪኽ ህዝቢ ኦሮሞ ኣቢዪ ኣሕመድ ዓሊ ዝተባህለ፣ በብኡ ኣስላማይ፣ በዲኡ ክርስትያን፣ ብእምነቱ ጴንጠቆስጠ ብህዝቢ ዘይኮነ ብሰልፊ ኢህኣዴግ 1ይ ሚንስተር ኢትዮጵያ ተሓርዩ።

• ብ19 ምያዝያ 2018 ዓ.ም.ፈ. (19 April -2018) ኣብ ካቢነት ገለ ምቅይያር ተራእዩ።

• ኣብ ወርሒ ግንቦት 2018 ዓ.ም.ፈ.( May -2018) ኣብ ኢትዮጵያ ብኣሽሓት ዝቑጸሩ እሱራት፣ ካብቲ ንዓመታት ዝተኣስሩዎ ማእሰርቲ ክፍትሑ ጀሚሮም።

• ብዕለት 5 ሰነ (5 June -2018) እቲ ኣዋጅ ስዓት ሕላፍ ኮፕሪፎኮ ተሳሒቡ።

• ብዕለት 5 ሰነ 2018 ዓ.ም.ፈ. (5 June -2018) እቲ ኣብ ኣልጀርስ ዝተፈረመ ኣብ መንጎ ህግደፍን ወያኔን ዝነበረ “ዶባዊ ውዕል” ብዘይቅድመ ኲነት ብሰልፊ ኢህኣዴግ ብወግዒ ጸዲቑን ተኣዊጁን።

• ብዕለት 26 ሰነ 2018 (26 June -2018) ልኡኻት ህግደፍ ፣ የማነ ገብርኣብን፣ ኣርኣያ ደስታን፣ ወጻኢ ሚንስተር ህግደፍ ንኣዲስ ኣበባ ኣተው።

• ብዕለት 9 ሓምለ 2018 ዓ.ም.ፈ. (9 July -2018) እቲ (The Secretive and Paranoid President of Eritrea Iseias Aafewerki) እቲ ከም ሰላዪን ብስነ- ኣእምራዊን ዕብዳን ዝተለኽፈን፣ ተባሂሉ ዝንገረሉ “ፕረሲደንት” ህግደፍ ኢሰያስ ኣፈወርቂ፣ ካብ ሕጂ ንድሓር ኲናት ምስ ኢትዮጵያ ከምዘይህሉ፣ ኤርትራን ኢትዮጵያን ሓደ ሃገር ምኻነንን፣ መራሒና ድማ ዶር. ኣቢዪ ኣሕመድ ዓሊ ምኻኑን፣  ኣብ ማaከል ከታም ኣዲስ ኣበባን፣ ከተማ  ኣዋሳን ተጠሊዑ ገሊጹ።

• ብዕለት 11 መስከረም 2018 ዓ.ም.ፈ. (11 September 2018) ወግዓዊ ዘይኮነ ዶባዊ ርክባት ህዝቢ ኤርትራን ትግራይን ኣብ ከባቢ ዛላንበሳ ተራእዩ። እቲ ብኣሽሓት ዝቝጸር ህዝቢ ኤርትራ ግና፣ ካብቲ ዶብ ትግራይ ንሃገሩ ኣይተመልሰን።

ርእይቶና፣ ብዋጋ ህዝቢ ኤርትራ፣ ምናልባት ደኾን ጽዮናውያንን ሃጸያውያንን ከም ኣመሎም፣ ንኣቢዪ ኣሕመድ ዓሊ ኖበል ፕራይስ ይስልምዎ ይኾኑ፣ ኣይፍለጥንዩ ኣይግዳዶም ስለዝኾኑ ጸገም የብሎምን።

• በዚ 1ይ ሚንስተር ኢትዮጵያ ኣቢዪ ኣሕመድ ዓሊ ብፍላይ ብዛዕባ ጉዳይ ኤርትራ ጀሚሩዎ ዘሎ፣ ብዋጋ ህዝቢ ኤርትራ ኣርቲፊሻል ውዕላት ምስ ኢሰያስ እፈወርቂ፣ ነቲ ስትራተጂካዊ መደብ ዕዮ ጽዮናውያን ከይተጻረረ፣ የተግብሮ ስለዘሎ፣ ምናልባት ጽዮናውያን ከም ኣመሎም ኖበል ፕራይስ ክሽልሙዎ እዮም ዝብል ጽንጽንታ ኣሎ።

መደምደምታ
እዚ ኣብ መንጎ 1ይ ሚንስተር ኣቢዪ ኣሕመድ ዓሊን፣ ኢሰያስ ኣፈወርቂን ዝካየድ ዘሎ ኣብ ምድማርን፣ ፍቕርን፣ ሰላምን፣ ይቕሬታን ዝተመርኮሰ ድራማዊ መስርሕ፣ ብወገን ክልቲኤን ሃገራት ኤርትራን ኢትዮጵያን ክማልኡ ዘለዎም ረቛሒታት ኣማሊኡ ድዩ ?

መልሲ፣ ኣብ ኢትዮጵያ እሱራት ተፈቲሖም። ኣብ ኤርትራ ግና እሱራት ኣይተፈትሑን።

ኣብ ኢትዮጵያ ኣብ ወጻኢ ዝነብሩ ተቓወምቲ ሓይልታት ንሃገሮም ኢትዮጵያ ተመሊሶም።

ኣብ ስደት ዝነብሩ ዘለው ተቓወምቲ ውድባት ኤርትራን፣ ስደተኛታት ኤርትራን ግና ንሃገሮም ኤርትራ ኣይተመልሱን። እኳድኣ ብኣንጻሩስ ገና ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ስደት የምርሕ ከምዘሎ እዩ ዝፍለጥ።

 ነጋዶ ኢትዮጵያ ንኤርትራ ኣትዮም ንኽነግዱ ተፈቒዱ፣  ድሮውን ኣብ ከተማ ባጽዕን ኣስመራን ይንቀሳቐሱ ኣለው። ኤርትራውያን ነጋዶ ግና ኣብ ፈቐዶ ኡጋንዳን፣ ጁባን፣ ሱዳንን፣ ኬንያን፣ ኣንጎላን፣ ደቡብ ኣፍሪቃን ፋሕ ኢሎም ብከርተት ትካላት ገሮም ይነግዱ  ኣለው። ኣብዚ ቀረባ እዋን ድማ ማለት ድሕሪዚ ድራማዊ መድረኽ “ሰላምን ፍቕርን፣ ምድማርን”፣ ብኣሽሓት ዝቚጸሩ ኤርትራውያን ንኢትዮጵያ ይውሕዙ ከምዘለው ብግህዶ ይርአን ይስማዕን ኣሎ።

 እሞ እዚ ብ1ይ ሚንስተር ኣቢዪ ኣሕመድ ዓሊን ብኢሰያስ ኣፈወርቅን ዝኸይድ ዘሎ ዘዞኽ ዝተሓወሶ “ፖለቲካዊ ምድማር”፣ ብሓቂ መሰረታዊን ዘላቒን ሰላምን ርግኣትን ኣብ ኢትዮጵያን ኤርትራ ከምዘየምጽእ፣ ብዙሓት ተመራመርቲ ፖለቲካ ቀርኒ ኣፍሪቃ ዛጊት ኣብ መጀመርያ ሰሙናት ኣረጋጊጾሞ እዮም። ኢሰያስ ኣፈወርቂ ግና ነቲ ጕዳይ ኣጸቢቑ እኮ ይፈልጦ እንተኾነ፣ እንተድኣ ተቓዊሙዎ ጎይቶቱ ጽዮናውያንን ሃጸያውያንን ከምታ ንመለስ ዜናዊ ዘጋጠመቶ ቅዝፈት ክቕዝፍዎ ስለዝኽእሉ ከይፈተወ ነቲ ብጸዮናውያን ዝተኣልመ ላግጺ ተማእዚዙ፣ ዋላ ትንፈር በጊዕ እያ እንዳበለ ክዕንድር ክፍትን እዩ። ሰራዊት ኤርትራን ህዝቢ ኤርትራ ንኢሰያስ መኪቱ እንተዘይ-ኣልጊሱዎ ግና፣ ኢሰያስ ካብቲ ሒዙዎ ዘሎ ተልእኾ ጽዮናውያንን ሃጸያውያንን ንድሕሪት ከምዘይብል ግድነት እዩ። ን30 ዓመታት ተቓሊሱ ዘምጻኣ ነጻነት፣ እሞ ንሓደ ሚልዮን ዝኣክል ሰራዊት ኢትዮጵያ መኪቱ ዝሰዓረ ሰራዊት ኤርትራ፣ ሎሚ ንሓደ ፓራኖይድ ኢሰያስ ክምክት እንተዘይክኢሉ፣ ንኮንቱ ጻሞኻ ኤሳው ኮይኑ ክነብር እዩ። ንመንነቱን ንሰብኣዊ ክብርታቱን፣ ባህሉን፣ ሃይማኖቱን ኢሉ ሕጂ ንእንተዘይመኪቱዎ ግና ኤርትራዊ እየ ኢሉ ክሓስብን ክንየትን የብሉን።

ብሓልዮት መርበብ ሓበሬታ ደቀባት ኤርትራ
01 ጥቅምቲ 2018 ዓ.ም.ፈ.